Baza danych o kopalniach węgla kamiennego i brunatnego w Polsce






Baza danych ▶ energy.instrat.pl/coal_mining_map

Spis treści

Wprowadzenie

Drodzy Użytkownicy,

oddajemy w Wasze ręce drugie, publiczne wydanie bazy danych o kopalniach węgla kamiennego i brunatnego w Polsce. Opracowana została przez Fundację Instrat w celu zmapowania sytuacji rynkowej w sektorze górnictwa węgla kamiennego i brunatnego ze szczególnym naciskiem na aspekty ekonomiczno-społeczne przedsiębiorstw górniczych oraz poszczególnych kopalni ich jednostek organizacyjnych (ruch, odkrywka itd.). Poniżej przedstawiamy wykorzystane źródła danych, metodologię i plany aktualizacji i rozbudowy bazy w kontekście wyzwań związanych z dostępnością czy wiarygodnością danych.

Nasza baza danych ma służyć przede wszystkim analitykom rynkowym, administracji publicznej, organizacjom pozarządowym oraz instytucjom naukowo-badawczym.

Zapraszamy do nadsyłania uwag, które pomogą nam poprawić jakość prezentacji lub wiarygodność danych na adres: coal@instrat.pl 

Pozdrawiamy,

Jan Balcerowski, Michał Hetmański, Daniel Kiewra, Krzysztof Stępień


Rekomendowane cytowanie:

Balcerowski, J., Hetmański, M., Kiewra, D., Stępień, K. (2021). Baza danych o kopalniach węgla kamiennego i brunatnego w Polsce, energy.instrat.pl/coal_mining_map

Podziękowania dla instytucji oraz osób, które przyczyniły się do powstania tej bazy danych: Aleksandra Szpora (Instrat), Pawła Czyżaka (Instrat), Miłosza Jakubowskiego (Frank Bold), Małgorzaty Kasprzak (EMBER Climate), Felixa Reitza (Europe Beyond Coal) oraz Jai Krishna (EEB). Wykorzystano dane z instytucji wymienionych poniżej w sekcji Źródła danych, żadna z tych instytucji nie ponosi odpowiedzialności za ich wykorzystanie i interpretację.

Stosuje się zwyczajowe ostrzeżenia. Wszelkie błędy są nasze.


Definicja poszczególnego rekordu

Na platformie energy.instrat.pl zaprezentowano wybrane dane z pełnej wersji pliku Excel, dostępnego do pobrania po naciśnięciu przycisku “Eksport” w prawym górnym rogu ekranu. Wersja interaktywna prezentuje jako poszczególny rekord jednostkę organizacyjną danej kopalni, do której przypisane może być więcej niż jedno złoże. Pominięto złoża, w których roczne wydobycie węgla jest mniejsze niż 2 tys. ton surowca według danych Państwowego Instytutu Geologicznego (PIG-PIB) (stan na 31.12.2020); wyjątkiem od tej zasady jest osobne klasyfikowanie KWK Wujek (PGG), gdzie prace prowadzone są okresowo. Podejście to jest uwarunkowane:

  • istotnymi rozbieżnościami pomiędzy danymi PIG-PIB a sprawozdaniami przedsiębiorstw oraz brakiem powszechnie dostępnych danych o wydobyciu w ramach poszczególnych jednostek organizacyjnych (np. ruch, odkrywka)
  • brakiem jednolitej informacji o przypisaniu złoża (PIG-PIB) do danej jednostki organizacyjnej (dane przedsiębiorstw)
  • brakiem danych za 2020 r. w momencie opracowania bazy danych (grudzień 2020 – czerwiec 2021)

Tym samym, zdefiniowaliśmy pojęcie jednostki organizacyjnej (kolumna J), która jest rekordem unikalnym i obejmuje zarówno odkrywki i pola (węgiel brunatny), jak i ruchy lub rejony w ramach kopalni i zakładów górniczych (węgiel kamienny). Niejednolite nazewnictwo wynika z różnic w prawnych i zwyczajowych definicjach przyjętych przez urzędy i przedsiębiorstwa górnicze oraz z historii restrukturyzacji przedsiębiorstw.


Arkusz kalkulacyjny

Źródła danych

OrganizacjaPublikacja, zbiór danychPozycja w tabeli & komentarz Instrat
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
(PIG-PIB)
Bilans Zasobów Złóż Kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2020 (2021)
Bilans Zasobów Złóż Kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2019 (2020)
Bilans Zasobów Złóż Kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2018 (2019)
Bilans Zasobów Złóż Kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2017 (2018)  

System MIDAS – Rejestr obszarów górniczych, Karty złoża
wydobycie wg PIG






powiat, gmina, typ węgla, złoże, obszar górniczy, zasoby przemysłowe, powierzchnia złoża, średnia wartość opałowa, podtyp węgla
Polska Grupa Górnicza (PGG)Sprawozdanie z działalności grupy kapitałowej Polskiej Grupy Górniczej S.A. w 2019 (2020)
Sprawozdanie z działalności grupy kapitałowej Polskiej Grupy Górniczej S.A. w 2018 (2019)
Sprawozdanie z działalności grupy kapitałowej Polskiej Grupy Górniczej S.A. w 2017 (2018)
wydobycie wg sprawozdań finansowych
zatrudnienie – suma liczby zatrudnionych w ramach poszczególnych zakładów górniczych, bez uwzględnienia centrali i zakładów specjalistycznych
Jastrzębska Spółka Węglowa (JSW)Sprawozdanie działalności z Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A. oraz grupy kapitałowej Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A. za rok obrotowy zakończony 31 grudnia 2019 roku (2020)
Sprawozdanie działalności z Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A. oraz grupy kapitałowej Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A. za rok obrotowy zakończony 31 grudnia 2018 roku (2019)
Sprawozdanie działalności z Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A. oraz grupy kapitałowej Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A. za rok obrotowy zakończony 31 grudnia 2017 roku (2018)
wydobycie wg sprawozdań finansowych
zatrudnienie – suma liczby etatów robotniczych, brak wyodrębnienia wartości dla poszczególnych zakładów górniczych
LW BogdankaSprawozdanie Zarządu z działalności LW Bogdanka SA oraz Grupy Kapitałowej LW Bogdanka za 2019 r. (2020)
Sprawozdanie Zarządu z działalności LW Bogdanka SA oraz Grupy Kapitałowej LW Bogdanka za 2018 r. (2019)
Sprawozdanie Zarządu z działalności LW Bogdanka SA oraz Grupy Kapitałowej LW Bogdanka za 2017 r. (2018)
wydobycie wg sprawozdań finansowych – wydobycie netto
zatrudnienie – suma liczby w całej grupie kapitałowej
Grupa ZE PAKPAK Kopalnia Węgla Brunatnego Konin (KWB Konin): Sprawozdanie Zarządu z działalności w 2019 roku (2020)
PAK Kopalnia Węgla Brunatnego Adamów (KWB Adamów): Sprawozdanie Zarządu z Działalności w 2019 roku (2020)
dane przekazane przez pracodawcę

Nowe kierunki strategii rozwoju Grupy Kapitałowej ZE PAK SA (2020)
wydobycie wg sprawozdań finansowych
zatrudnienie – suma liczby zatrudnionych w dwóch przedsiębiorstwach górniczych (KWB Konin, KWB Adamów) oraz alokacja liczby zatrudnionych w PAK Górnictwo do danej odkrywki

ogłoszona data wygaszenia jednostki
TAURON WydobycieSprawozdanie Zarządu z działalności Spółki TAURON Wydobycie S.A. w 2019 roku (2020)
Sprawozdanie Zarządu z działalności Spółki TAURON Wydobycie S.A. w 2018 roku (2019)
Sprawozdanie Zarządu z działalności Spółki TAURON Wydobycie S.A. w 201 roku (2018)
wydobycie wg sprawozdań finansowych – wydobycie netto
zatrudnienie – suma liczby zatrudnionych w danej kopalni
PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna (PGE GiEK)Sprawozdanie Zarządu z działalności PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. za rok obrotowy zakończony 31 grudnia 2019 roku (2020)
Sprawozdanie Zarządu z działalności PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. za rok obrotowy zakończony 31 grudnia 2018 roku (2019)
Sprawozdanie Zarządu z działalności PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. za rok obrotowy zakończony 31 grudnia 2017 roku (2018)

Informacja prasowa: Sprawiedliwa transformacja regionu bełchatowskiego staje się faktem

Turów 2044
wydobycie wg sprawozdań finansowych
zatrudnienie – suma liczby zatrudnionych w danym oddziale PGE GiEK (Turów, Bełchatów), w tym etaty nierobotnicze

ogłoszona data wygaszenia jednostki dla woj. łódzkiego

ogłoszona data wygaszenia jednostki dla woj. dolnośląskiego
WĘGLOKOKS KrajSprawozdanie Zarządu z działalności Spółki WĘGLOKOKS KRAJ Sp. z o.o. w roku 2019 (2020)
Sprawozdanie Zarządu z działalności Spółki WĘGLOKOKS KRAJ Sp. z o.o. w roku 2018 (2019)
Sprawozdanie Zarządu z działalności Spółki WĘGLOKOKS KRAJ Sp. z o.o. w roku 2017 (2018)
wydobycie wg sprawozdań finansowych
zatrudnienie
PG SilesiaSprawozdanie Zarządu z działalności Spółki Przedsiębiorstwo Górnicze ”SILESIA” Sp. z o.o. w okresie od dnia 01.01.2019 r. do dnia 31.12.2019 r. (2020)
Sprawozdanie Zarządu z działalności Spółki Przedsiębiorstwo Górnicze ”SILESIA” Sp. z o.o. w okresie od dnia 01.01.2018 r. do dnia 31.12.2018 r. (2019)
Sprawozdanie Zarządu z działalności Spółki Przedsiębiorstwo Górnicze ”SILESIA” Sp. z o.o. w okresie od dnia 01.01.2017 r. do dnia 31.12.2017 r. (2018)
wydobycie wg sprawozdań finansowych
zatrudnienie
Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE)

EMBER Climate
Krajowa baza o emisjach gazów cieplarnianych i innych substancjiemisje metanu
Ministerstwo Aktywów Państwowych (MAP)Umowa Społeczna dotycząca transformacji sektora górnictwa węgla kamiennego oraz wybranych procesów transformacji województwa śląskiego (Umowa społeczna)ogłoszona data wygaszenia jednostki dla woj. śląskiego, małopolskiego i lubelskiego
Ustawa Prawo geologiczne i górniczeDz.U. z 2020 r. poz. 1064definicje złoża, przedsiębiorstwa, obszaru górniczego oraz pozostałe z zakresu geologii i górnictwa
Komisja EuropejskaEuropean Semester 2020: Country Report – Poland
(2020)
podregion wskazany do wsparcia z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji
Ministerstwo Klimatu i ŚrodowiskaLista koncesji poszukiwawczych, rozpoznawczych oraz wydobywczych dot. kopalin stałych (stan na dzień 31 grudnia 2020 r.) (2021)nazwa złoża, data wygaśnięcia koncesji, numer referencyjny
Główny Urząd Statystyczny (GUS)Pojęcia stosowane w statystyce publicznej – wg dziedzin: Rynek materiałowy i paliwowo-energetycznysłownik pojęć używanych przez GUS w statystyce publicznej. 
Źródło: opracowanie własne Instrat

W przypadku przedsiębiorstw górniczych oraz grup kapitałowych wykorzystano:

  • sprawozdania przedsiębiorstw dostępne publicznie (nieodpłatnie) na stronie KRS (Przeglądarka dokumentów finansowych) – dostępne również na portalu www.rejestr.io prowadzonym przez Fundację ePaństwo (licencja odpłatna)
  • raporty okresowe i bieżące w ramach relacji inwestorskich grup kapitałowych notowanych na giełdzie

Pozostałe komentarze

W obecnej wersji bazy danych wykorzystano dane za lata 2017-2020, stąd możliwe nieścisłości w nazewnictwie zakładów (np. reorganizacje ruchów i kopalń w ramach PGG).

Identyfikujemy szereg wyzwań metodologicznych, w tym natury prawnej, które utrudniają zharmonizowanie obrazu sektora bez wprowadzania uproszczeń:

  • różnice w wielkości raportowanego wydobycia między danymi z różnych źródeł – Państwowego Instytutu Geologicznego i sprawozdaniami przedsiębiorstw górniczych
  • historia właścicielska kopalń i ich jednostek organizacyjnych – zmiany właścicielskie i reorganizacja pracy przedsiębiorstw (PGG)
  • przyporządkowanie poszczególnych jednostek organizacyjnych do danych złóż oraz jednostek samorządu terytorialnego

Wydobycie

Dane bilansowe z Państwowego Instytutu Geologicznego (PIG-PIB) za lata 2017-2020 porównane są z danymi z przedsiębiorstw górniczych. Rozbieżności pomiędzy danymi występują z powodu zduplikowanych systemów raportowania o sumie i parametrach wydobywanego surowca przez kopalnie do PIG-PIB oraz ARP Katowice. Jak wskazują Nieć & Młynarczyk (2014) „Wykazywane są wydobyte zasoby węgla, obliczane bez przerostów w pokładzie, natomiast podawana wielkość wydobycia węgla surowego obejmuje też przerosty płonne eksploatowane łącznie z węglem. Wielkość różnic zależy od udziału przerostów i w niektórych pokładach może dochodzić do ponad 10%.”. Ponadto, nie wszystkie przedsiębiorstwa górnicze publikują informację o typie raportowanego wydobycia (netto, brutto).

Typ i podtyp węgla

Wskazano przypisane do danego złoża typy węgla w kolumnie H oraz podtypy węgla w kolumnie AD:

  • WB – węgiel brunatny
  • WK-E – węgiel kamienny energetyczny
    • podtypy 31+32, 33
  • WK-K – węgiel kamienny koksujący
    • podtypy 34, 35, 36, 37, 38
  • WK-E&K – węgiel kamienny energetyczny i koksujący
    • miks obu powyższych

Nie wykazano aktywnie prowadzonego wydobycia antracytu (podtyp węgla 39+) dla żadnego ze złóż.

Zatrudnienie

Co do zasady, podano sumę liczby zatrudnionych w danym zakładzie górniczym. W sektorze górnictwa węgla kamiennego, dane te uwzględniają również pracowników naziemnych.

Karta złoża – PIG-PIB/MIDAS

W folderze dostępnym po naciśnięciu przycisku “Eksport” (w prawym górnym rogu ekranu) udostępniono karty złoża dla jednostek zaprezentowanych w tabeli. Pliki dostępne są na stronie PIG-PIB w bazie danych MIDAS w formacie PDF (dostęp 16.06.2021).

Średnia wartość opałowa

W zależności od przedsiębiorstwa górniczego i złoża podano wartość opałową w kJ lub kcal, a czasem w obydwu tych jednostkach. Dlatego uśredniono wartości przyjmując przelicznik 1 kJ = 0,2385 kcal i przyjęto szereg uproszczeń w pojedynczych przypadkach. Wartości należy traktować orientacyjnie.

Emisje metanu

Zaprezentowano dane pozyskane na drodze dostępu do informacji sektora publicznego przez EMBER-Climate (Małgorzatę Kasprzak) od Instytutu Ochrony Środowiska – Krajowego Ośrodku Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE).

Rozpoznane złoża

Wersja w trakcie opracowania – wkrótce dostępny pełen opis. Zebrano dane bilansowe (PIG) i dotyczące koncesji (MKiŚ) dla złóż rozpoznanych. Wskazano złoża perspektywiczne, których wydobycie jest rozpatrywane przez inwestorów.


Terminy i pojęcia

Złoże – naturalne nagromadzenie minerałów, skał oraz innych substancji, których wydobywanie może przynieść korzyść gospodarczą (Dz.U.2020.1064)

Kopalnia / Zakład Górniczy – wyodrębniony technicznie i organizacyjnie zespół środków służących bezpośrednio do wykonywania działalności regulowanej ustawą w zakresie wydobywania kopalin ze złóż, a w podziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny wraz z pozostającym w związku technologicznym z wydobyciem kopaliny przygotowaniem wydobytej kopaliny do sprzedaży, podziemnego bezzbiornikowego magazynowania substancji albo podziemnego składowania odpadów, w tym wyrobiska górnicze, obiekty budowlane, urządzenia oraz instalacje (Dz.U.2020.1064)

Obszar Górniczy – przestrzeń, w granicach której przedsiębiorca jest uprawniony do wydobywania kopaliny, podziemnego bezzbiornikowego magazynowania substancji, podziemnego składowania odpadów, podziemnego składowania dwutlenku węgla oraz prowadzenia robót górniczych niezbędnych do wykonywania koncesji (Dz.U.2020.1064)

Teren Górniczy – przestrzeń objęta przewidywanymi szkodliwymi wpływami robót górniczych zakładu górniczego (Dz.U.2020.1064)

Odkrywka – podstawowa jednostka eksploatacji w kopalni odkrywkowej (woj. wielkopolskie: ZE PAK)

Pole – podstawowa jednostka eksploatacji w kopalni odkrywkowej (woj. łódzkie: PGE GiEK) 

Ruch – jednostka organizacyjna w podziemnym zakładzie górniczym

——–

Pozyskanie – ilość nośników energii uzyskana z zasobów krajowych (GUS, 2021)

Produkcja (uzysk) – proces technologiczny, w którym jedna postać energii (przeważnie nośniki energii pierwotnej) zamieniana jest na inną pochodną postać energii (GUS, 2021)

Sprzedaż – Ilość sprzedanego surowca, wydobytego i importowanego (SII, 2018)

Wydobycie brutto – obejmuje całość wydobytych surowców i materiałów, w tym również tak zwane odpady górnicze (surowce poboczne, jak chociażby kamień) (SII, 2018)

Wydobycie netto – poziom wydobycia samego węgla energetycznego, który potem jest sprzedawany. Poziom wydobycia netto charakteryzuje współczynnik uzysku, który jest uzależniony m.in. od warunków geologiczno-górniczych (SII, 2018)

Wydobycie wg PIG – Informacja przekazana przez użytkownika złoża na podstawie Ustawy o Prawie Górniczym w formie formularza określonego w odpowiednim rozporządzeniu odpowiedniego ministra do (PIG, 2021).

Wydobycie wg GUS  – Ilość wydobytej kopaliny w ustalonym okresie czasu z krajowych zasobów naturalnych (GUS, 2021)


Rozwój i aktualizacja bazy

W kolejnych aktualizacjach bazy danych zostaną uwzględnione nowe zbiory danych i funkcjonalności:

  • historia właścicielska kopalni i jednostki organizacyjnej
  • poszerzenie szeregów czasowych o rok 2020 i lata do 2016 roku włącznie
  • uwzględnienie KWB Sieniawa i mniejszych złóż eksploatowanych przez działające kopalnie
  • dane o oddziaływaniu kopalni na środowisko, w tym zużycie wody
  • dane o płatnościach na rzecz administracji publicznej i otrzymanej pomocy publicznej
  • kopalnie i jednostki organizacyjne wyłączone całkowicie z użytkowania (w tym Spółka Restrukturyzacji Kopalń) oraz złoża będące w rozpoznaniu
  • pogłębione dane o wynikach finansowych i strukturze zatrudnienia w ramach danej kopalni i jednostki organizacyjnej


Dostępność danych w domenie publicznej

Wartością dodaną naszej bazy danych jest agregacja i opis danych jednostkowych z wielu publicznie dostępnych źródeł. Analogiczną pracę na bardziej szczegółowych danych pozyskanych bezpośrednio od przedsiębiorstw wykonuje oddział Agencji Rozwoju Przemysłu w Katowicach (ARP Katowice) w ramach umowy z Ministerstwem Aktywów Państwowych o prowadzenie statystyki publicznej z sektora górnictwa węgla kamiennego i brunatnego oraz Centrum Monitorowania Górnictwa. Niestety, nawet wynikowe informacje statystyczne (zanonimizowane i zagregowane dane jednostkowe) powstałe w ramach pracy ARP Katowice za publiczne pieniądze są dostępne odpłatnie na stronie sklepu internetowego ARP Katowice. Koszty zakupu podstawowych publikacji sięgają nawet kilkunastu tysięcy złotych w skali roku, co skutecznie uniemożliwia prowadzenie analiz dot. aktualnej sytuacji oraz przyszłości sektora. 

Projekcje dot. stanu zatrudnienia i wydobycia w poszczególnych zakładach w wykonaniu wielu instytucji badawczych (uczelni, think-tanków, firm konsultingowych) będą możliwe po uspójnieniu bazy analitycznej. O problemie dostępności danych ze statystyki publicznej sektora energetycznego oraz roli analogicznej do ARP Katowice można przeczytać w Apelu o otwarty dostęp do danych w energetyce i górnictwie oraz opinii prawnej Fundacji Frank Bold. Pod listem otwartym podpisało się ok. 60 ekspertów, jego publikacja odbyła się w czerwcu 2020 r. na portalu WysokieNapiecie.pl. Więcej o jego efektach w tekście Sezam otwarty. Pierwsza porcja bezpłatnych danych o energetyce dzięki Fundacji Instrat (sierpień 2020).